Trysorau cenedlaethol

Canol ein prifddinas neo-glasurol yw cartref Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd lle mae llawer i’w weld o dan y to cromennog Edwardaidd hardd. Mae arddangosfa Esblygiad Cymru yn tywys ymwelwyr o ddechreuad y Glec Gyntaf hyd heddiw, gyda dinosoriaid a mamothiaid gwlanog i’w gweld ar hyd y daith. I fyny’r grisiau, fe gewch un o gasgliadau celf gorau Ewrop, sy’n cynnwys nifer o weithiau yn arddull argraffiadaeth ac ôl-argraffiadaeth. Bob dwy flynedd, mae hefyd yn gartref i wobr celf gyfoethocaf y Deyrnas Unedig, Artes Mundi.

Ochr yn ochr â’r arddangosfeydd parhaol, mae’r Amgueddfa'n cynnal nifer o arddangosfeydd dros dro sy’n newid yn gyson. Edrychwch ar wefan yr Amgueddfa Genedlaethol i ddarganfod beth sydd ymlaen cyn i chi ymweld.

Dyma’r atyniad treftadaeth mwyaf poblogaidd yng Nghymru, a hynny am reswm da. Mae Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru yn cynnig profiad llawn o fywyd yng Nghymru ar draws y canrifoedd. Yr hyn sy’n denu yw’r parc y tu allan lle ceir dros 40 o adeiladau hanesyddol gwreiddiol sydd wedi cael eu hailgodi yma, a hynny’n cynnwys ffermydd, siopau, rhes o dai teras y mwyngloddwyr, adeilad sefydliad y gweithwyr, tafarn, melin wlân, becws, ac eglwys o’r 12fed ganrif. Mae’r arddangosfa dan do wedi elwa o fuddsoddiad £30 miliwn, ynghyd â gweithdy newydd ar gyfer arddangosfeydd crefft a gweithgareddau. Mae hefyd gwerth mynd am dro i erddi hardd Castell Sain Ffagan, sy’n blasty o’r 16eg ganrif.

Er mwyn plymio’n ddwfn i hanes diwydiannol Cymru, anelwch am Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe. Yn ganolbwynt i ardal forol y ddinas, mae’r amgueddfa dechnolegol hon yn dathlu’r gwaith cloddio, gwaith haearn a thechnoleg trafnidiaeth a newidiodd y tirlun yng Nghymru, heb anghofio straeon pobl go iawn oedd y tu ôl i’r holl fentergarwch. Mae digonedd o greiriau difyr o’r Chwyldro Diwydiannol, a syniadau newydd am sut mae gwyddoniaeth yng Nghymru yn helpu i lunio’r dyfodol.

I bob un person yng Nghymru, mae yna dair dafad, a bu’r diwydiant gwlân yn ganolog i’n heconomi gwledig ers yr Oesoedd Canol. Mae’r Amgueddfa Wlân, wedi ei lleoli yn yr hen Felin Cambria yn Nyffryn Teifi, yn arddangos y broses ddiddorol o drin gwlân o’r cnu i’r defnydd – roedd yn cael ei ddefnyddio i wneud popeth o grysau a siolau, i flancedi a dillad gwely, cardiganau a charpedi.

Tyrchwch yn ddyfnach (yn llythrennol) i’n treftadaeth ddiwydiannol yn Big Pit, sy’n deyrnged fyw i’r diwydiant glo a’r cymunedau oedd yn cyd-fynd â’r diwydiant hwnnw. Yr uchafbwynt (neu efallai y dylen ni ei alw’n isafbwynt?) yw’r daith danddaearol lle byddwch yn teithio 90m o dan y ddaear i gael gweld sut oedd yr hen bwll glo yn gweithio. Mae llawer i’w weld ar y wyneb hefyd, yn cynnwys y baddondai pen pwll a’r injan droi anferth oedd yn codi’r glo a’r gweithwyr i fyny o grombil y ddaear am dros 50 o flynyddoedd. Mae’r cyfan wedi ei osod o fewn tirlun diwydiannol unigryw sydd wedi ei ddynodi’n Safle Treftadaeth Byd gan UNESCO.

Yn 75OC, adeiladodd y Rhufeiniaid gaer yng Nghaerllion a fyddai’n gwarchod yr ardal am 200 mlynedd. Saif Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru ar safle un o dim ond tair caer barhaol a adeiladwyd gan y Rhufeiniaid ym Mhrydain, gydag olion rhyfeddol yno, sy'n cynnwys yr amffitheatr a’r baddondai mwyaf cyflawn yn y Deyrnas Unedig, a’r unig farics llengol sydd wedi goroesi ac sydd ar gael i’w gweld yn Ewrop gyfan.

Roedd Chwarel Dinorwig yn galon i’r diwydiant llechi yng Ngogledd Cymru, ble roedd unwaith 17,000 o weithwyr yn cael eu cyflogi yno. Mae’r Amgueddfa Lechi yn adrodd hanes diddorol am sut y newidiodd llechi y tirlun a’r bobl. Mae nifer o’r rhai sy’n gweithio yno heddiw yn gyn-chwarelwyr sy’n dod â’r stori gyfan yn fyw ac sy’n mwynhau arddangos eu sgiliau cain wrth iddyn nhw hollti llechi.