Pethau i’w gwneud ym Mangor

Yn sefyll ar safle sydd wedi bod yn fan addoli i Gristnogion ers y 6ed ganrif, mae colofnau gothig a ffenestri lliw Cadeirlan Bangor yn arbennig. Cadwch lygad am gerfiad derw prin o’r 15fed ganrif y tu mewn sy’n cael ei alw’n Grist Mostyn, a hefyd pump o lygod bach wedi eu cerfio – arwyddair y gwneuthurwr dodrefn enwog, Robert Thompson.

Gyda’r mynyddoedd yn codi y tu ôl iddo, mae Castell Penrhyn yn greadigaeth ffantasi o’r 19eg ganrif a godwyd ar gyfer diwydiannwr cefnog y chwareli llechi. Y tu mewn, fe welwch chi addurniadau drudfawr a chasgliad o waith celf gain. Mae’r gerddi helaeth yn berffaith ar gyfer plant sy’n chwilio am antur – neu ar gyfer ymlacio yn yr haul.

Mae trigolion lleol yn hoff o ddweud mai Pier Garth yw’r pier Fictorianaidd gorau sydd wedi goroesi yng Nghymru. Mae’n bromenâd pren perffaith yn ymestyn am bron i hanner cilomedr dros y dŵr, ac yn cynnig golygfeydd godidog ar hyd y Fenai a draw am Ynys Môn. Yno, fe gewch chi gytiau to pigog ar hyd y pier yn cynnig lluniaeth a chrefftau i’w hedmygu a’u prynu.

Cynhaliwyd yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mangor yn 1971, ac ers hynny mae cylch o feini hirion ar ochr bryn glaswelltog sydd â golygfeydd hyfryd dros y Fenai. Mae’n lle delfrydol ar gyfer picnic ac mae’n bosibl ei gyrraedd gyda chadair olwyn.

Mae’r casgliad yn Storiel yn adlewyrchu pob cyfnod hanesyddol yr ardal. Bydd dodrefn, tecstilau, paentiadau a rhyfeddodau eraill yn cadw plant chwilfrydig (ac oedolion hefyd) yn ddiddan. Chwiliwch am goron Brenin Enlli ac am gleddyf Segontium Rhufeinig. Mae’r oriel yn gartref i waith cyfoes gan artistiaid lleol ac mae yno gaffi a siop hefyd.

Mae Pontio yn ganolfan celfyddydau ac arloesi ysblennydd ac yn gartref i sinema a dwy theatr. Mae digonedd o bethau’n cael eu cynnal yma – dramâu, dawns, ffilmiau, cerddoriaeth a mwy – y cyfan mewn adeilad newydd, agored. Mae yno gaffi a bar hefyd.

Mae’r tîm brwdfrydig yn nistyllfa Aber Falls yn creu wisgi, jin a gwirodydd anarferol ac unigryw gan ddefnyddio’r dŵr claear sy’n llifo i’r rhaeadr enwog. Gallwch chi fynd ar daith o amgylch y ddistyllfa, taro i mewn i’r ganolfan ymwelwyr a hyd yn oed roi cynnig ar greu eich jin eich hunan.

Ffansi rhoi cynnig ar wehyddu? Mae Saori yn ddull unigryw o wehyddu rhydd. Mae chwe ffrâm wehyddu yn SAORImôr ac mae croeso i blant yn ogystal ag oedolion i roi cynnig arni. Wrth fynd am sesiwn blasu dwy awr, fe fyddwch chi’n mynd adre gyda’ch gwaith gwehyddu lliwgar a chain eich hun. Mae’r siop yn gwerthu edau, byrddau gwehyddu ac anrhegion lliwgar eraill.

Er mawr ddryswch (neu i wneud pethau’n ddifyr efallai?) does yna ddim byd yn Rhufeinig am y safle hwn! Does neb yn siŵr iawn sut y cafodd y lle ei enw. Mae Cylchdaith Bangor yn daith gerdded gymharol fer drwy goedwig ddeiliog ac ar draws dir prysg gwyllt o amgylch yr ardal, ac mae golygfeydd gwych am yn ôl tuag at y ddinas a thros y Fenai a’r ddwy bont i Fôn i’w gweld yn amlwg.

Os ewch chi yn y car ar siwrne fer o Fangor fe ddewch chi o hyd i hen chwarel lechi enfawr a’i llond o adrenalin yn Zip World Chwarel y Penrhyn. Cewch eich hofran fel Superted ar Velocity 2 cyn cael eich rhyddhau i wibio dros y chwarel a’r llyn ar gyflymder o dros 100 milltir yr awr. Os yw hynny’n swnio’n ormod, mae yno wifren wib lai lle mae rhywun yn eistedd, gallwch roi tro ar gertio yn y chwarel neu mae teithiau o amgylch y chwarel ar gael. Mae gwerth ymweld â bwyty Blondin yma hefyd am y bwyd a’r golygfeydd.

Mae Gardd Fotaneg Treborth yn rhan o dir Prifysgol Bangor, ond gall unrhyw un ymweld. Fe gewch chi yno goedlan a maes cynhenid heddychlon, perllan aeddfed a chwe gwahanol dŷ poeth yn llawn cacti, planhigion suddlon a thegeirianau. Mae’r gerddi ar agor bob dydd, ond nid yw’r tai poeth ond ar agor ar ddyddiau penodol, felly gwiriwch cyn ichi fynd yno.

Mae Bangor wedi ei leoli o fewn Safle Treftadaeth Byd UNESCO Tirwedd Llechi Gogledd Orllewin Cymru ac mae Llwybr Llechi Eryri yn dechrau ym Mangor. Mae’r rhan gyntaf o Fangor i Fethesda yn gyflwyniad gwych i dreftadaeth llechi’r ardal. Mae’n tua 6 milltir (10 km) ac mae’n cymryd 4 awr. Ar y ffordd, rydych chi’n mynd heibio Castell Penrhyn, eglwysi hynafol a nentydd byrlymus fyddai’n troi melinau a Chwarel y Penrhyn.

Mae Spinnies Aberogwen yn lleoliad gwych i wylio adar. Gyda’i gyfres o lagwnau tawel, clystyrau o frwyn a choedlan ochr yn ochr ag aber yr afon a’i draethellau, mae’n lle sy’n denu adar. Mae tair gwylfa yma. Efallai y gwelwch chi las y dorlan, crëyr glas, rhydiwr neu adar dŵr eraill. Mae Traeth Ogwen yn lle hardd cyfagos hefyd.

Neu beth am neidio ar gefn y beic? Beiciwch tuag at Fethesda ar hyd Llwybr Ogwen ac yna ymlaen am Lyn Ogwen. Mae’n daith diwrnod hawdd lle cewch chi olygfeydd dramatig o ddyffrynnoedd Eryri ac o’r chwarel lechi. Llyn Ogwen yw’r uchafbwynt, llyn rhewlifol hudolus â mynyddoedd yn codi’n serth o’i amgylch. Mae’r daith tua 22 milltir (35 km).