Pysgota a chwilota ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro

Rwyf am gynnig y profiad gorau y gall fy sgiliau i ac arfordir, cefn gwlad a thirwedd Cymru ei gynnig. Mae tair elfen yn perthyn i ddiwrnod chwilota nodweddiadol, sef planhigion y cloddiau, planhigion y draethlin a gwymon, a ffyngau. Fe deimlwch gysylltiad anferth â'r amgylchedd. Bydd popeth a gasglwn yn cael ei gynnwys mewn cinio aml-gwrs anhygoel yn ôl yn y gwersyll ger Penfro. Mae fel bwrdd prif gogydd, ond yn llawer llai ffurfiol. Yr hyn rwy'n ei wneud yma yw creu math newydd o fwyd sy'n efelychu Cymru. Rwy'n awyddus iawn i gyfleu'r neges i'r byd coginio y gall Cymru fod yn gyrchfan bwyd o'r radd flaenaf gyda'r pwyslais ar ymdeimlad cryf o le: 'Cymru ar blât'.

Dysgais lawer wrth gasglu planhigion gwyllt gyda nhw ers oeddwn yn fachgen bach iawn. Yn ystod y rhyfel y tyfon nhw i fyny, felly roedd rhaid i bawb dyfu a chasglu bwyd. Roedd gan Dad-cu randir, a hwnnw yn y teulu hyd heddiw. Arferem gasglu gwymon ac aeron drwy gydol y tymor ac yna eu cyffeithio ar gyfer y gaeaf. O feddwl am y peth, yn y gorffennol ni fuasem yn cael ein fitamin C o ffrwythau citrws. Byddai'n dod o bethau fel egroes ac aeron gwyllt. Ac mae ffrwythau'r draethlin fel porpin, llwylys a chedowydd yn llawn o fitaminau.

Daw garlleg gwyllt i'r golwg mor gynnar â mis Ionawr yn y mannau mwynach. Yn y gwanwyn, byddaf yn tapio coed bedw i wneud surop. Mae yna egin llarwydd a moch coed. O ddiwedd mis Ebrill byddaf yn dod o hyd i forel. Roedd hi'n boeth a sych iawn y llynedd, felly ni ddechreuodd y prif dymor madarch mewn gwirionedd tan fis Awst, ond yna roedd yn fendigedig. Roedd y coedwigoedd yn garpedi o fwyd llyffaint, corn llawnder, trompettes, tegyll brau dulas, ffyngau pigau'r draenog, siantrel yr hydref. Roedden nhw'n ddi-ben-draw.

Ers oeddwn yn 17 oed, roeddwn i'n gweithio mewn mannau seren Michelin ledled Ewrop, ac roedd y gwastraff yn aruthrol. Ni allwn wneud na phen na chynffon o ddim yn y byd hwnnw. Mae angen i fusnesau feddwl am fod yn ariannol sefydlog, oes, ond hefyd yn gynaliadwy. Yn nhrefn byd natur, er mwyn dyfodol y blaned, am faint allwn ni ddal ati i gymryd drwy'r amser? Ni fydda i'n defnyddio mwy nag sydd ei angen arnaf, ac nid oes gwastraff. Dim ond cynnyrch o Gymru a ddefnyddiaf, a daw'r ganran fwyaf ohono o Sir Benfro, sef y sir rwyf yn ei charu, yn byw ynddi ac yn gweithio ynddi.

Un rhan o'm gwaith yw addysgu pobl am fyd natur. Byddaf yn addysgu cleientiaid am barthau arfordirol ac uchderau'r llanw, a beth sy'n byw ymhle. Edrychwn ar yr ecosystemau llai o faint y cerddent heibio iddynt, heb roi lawer o feddwl iddynt. Mae ein holl ecosystem yn cael ei dinistrio, felly mae'n bwysig deall cadwraeth er mwyn cenedlaethau'r dyfodol. Nid yw'n bwysig i'r rhan hon o'r byd yn unig, ond i ddyfodol y blaned.

Rwy'n ceisio cynnwys cymaint o hanes a llên gwerin lleol ag y gallaf. Gosodwyd rhai o straeon y Mabinogi mewn mannau lle'r awn i chwilota, ac mae yma draddodiad hir o lysieuaeth feddygol drwy Feddygon Myddfai. Hefyd, diddorol iawn yw'r enwau lleoedd yn Sir Benfro, a hwythau'n gyfuniad o Gymraeg, Saesneg, Fflemineg a Llychlynnaidd. Caf gwsmeriaid o bedwar ban byd - Los Angeles, Awstria, yr Iseldiroedd, yr Almaen, Awstralia – felly mae'n dda cyfleu iddynt sut le yw Cymru.

Tynnaf gymaint ag sydd ei angen arnaf, a dyna i gyd. Mae'n teimlo'n anghywir mynd i goedwig a chymryd popeth y cewch afael arno. Tuedda chwilotwyr i gadw eu hoff ddarnau yn dipyn o gyfrinach, ac rwyf bob amser yn chwilio am leoedd newydd. Byddaf yn mynd allan â chleientiaid lleol, ond rwy'n gofyn iddynt beidio â dychwelyd a gordynnu. Dyma fy mywoliaeth, wedi'r cyfan.

Syniad yw hwn a gefais pan oeddwn yn ceisio cael gwybod rhagor am hanes bwyd a diwylliant Cymru. Mae'n debyg mewn egwyddor i ham Parma neu Serrano, ond gan ddefnyddio cig oen o ffermydd lleol. Ar hyn o bryd, rydym yn ei brofi gyda Chanolfan Bwyd Cymru, sef canolfan technoleg fwyd Llywodraeth Cymru. Rwyf hefyd yn gweithio gyda bragdy lleol i wneud cwrw â blas gwymon sych.

Rwy'n breuddwydio am ryseitiau drwy'r amser. Dim ond wrth edrych o gwmpas ar yr aeron, y pridd dan droed, y coed, y glaswelltau, y blodau. Yng nghanol yr heddwch a'r tawelwch, gallaf astudio'r hyn sydd o'm cwmpas a chreu prydau anhygoel o'm canfyddiadau. Mae gennym o'm cwmpas bopeth sydd ei angen arnom, ond mae'r rhan fwyaf wedi anghofio ei fod yno. Edrychaf at y gorffennol i dywys pobl i well dyfodol.

Darganfyddwch fwy am matt ar ei wefan: www.fishingandforagingwales.co.uk

Byddwch yn ofalus! Dylid dim ond chwilota am fwyd gwyllt gyda thywysydd arbenigol.